Goederenvervoer zal met 20% groeien tegen 2040
Vrachtwagen blijft dominante modus
Het Federaal Planbureau heeft in samenwerking met de FOD Mobiliteit en Vervoer voor de vijfde maal zijn vooruitzichten voor de transportvraag in België bij ongewijzigd beleid gepubliceerd. Het goederenvervoer blijft sterk groeien, onder invloed van de bijzondere geografische ligging van het land en de kwaliteit van zijn haveninfrastructuur. Het wegvervoer blijft grotendeels dominant, ondanks de meer dynamische groei van het spoorvervoer.
De vraag naar goederenvervoer op het Belgische grondgebied zal tussen 2019 en 2040 aanzienlijk toenemen. Volgens het Planbureau zullen de vervoerde tonnages in deze periode met meer dan 20% stijgen. Deze groei zet de opwaartse trend van de afgelopen decennia voort. Maar de vraag naar goederenvervoer is veel conjunctuurgevoeliger dan de vraag naar personenvervoer.
Minder tonkilometers
Het aantal afgelegde tonkilometers voor elke geproduceerde euro bbp daalt al verschillende decennia trendmatig als gevolg van de verschuiving van de economische activiteit in België. Dit is een verschuiving van industriële bedrijven en beroepen naar de dienstverlenende sector. Anderzijds stijgt de gemiddelde waarde van de betrokken goederen. De evolutie van de Belgische industriële activiteitenstructuur toont een verschuiving van zware producten met een lage toegevoegde waarde naar lichtere producten met een grotere toegevoegde waarde. Hierdoor wordt het mogelijk meer toegevoegde waarde te creëren met minder fysieke stromen. Het Planbureau verwacht dat de transportintensiteit van het Belgische bbp (bruto binnenlands product) tegen 2040 met nog eens 7% zal dalen.
Geleidelijk aan wordt deze daling wel meer gematigd door de ontwikkeling van vervoersdiensten in België. Deze activiteiten worden gestimuleerd door de aanwezigheid van grote zeehavens die sterk verbonden zijn met het grote Europese hinterland. De aan- en afvoer van goederen op het Belgisch grondgebied zijn dynamischer dan zuiver nationale stromen waarbij de laad- en losplaatsen zich allebei in België bevinden. De tonnages van deze laatste laatstgenoemde zullen naar verwachting met slechts 3% stijgen.
Meerdere factoren
Niet alleen het volume van de economische activiteit is bepalend voor de vraag naar goederenvervoer. Het tweede belangrijke effect, na het volume-effect, is het structuureffect. In de loop van de periode tot 2040 verandert de structuur zelf van de Belgische economische activiteit. Deze ontwikkeling zet de beweging van tertiarisering en de verschuiving van industriële activiteit naar activiteiten die minder zware inputs vereisen, waarvan hierboven sprake was, voort. De evolutie van de structuur van de economische activiteit heeft dus een negatief effect op de transportvraag. Terwijl het volume-effect alleen al een stijging van de totale vraag naar goederenvervoer met ongeveer 31% tot gevolg heeft, impliceert het structuureffect een daling van deze vraag met ongeveer 12%. De prijseffecten zijn in vergelijking marginaal.
Evoluties per transportmodus
Volgens de cijfers van het Planbureau blijft de modale verdeling constant nagenoeg ongewijzigd. Hoewel de vraag naar spoorvervoer dynamischer is (+27 % van de vervoerde ton, hoofdzakelijk voor internationale activiteiten), blijft het wegvervoer grotendeels dominant, vooral binnen België. Wat het nationale vervoer betreft, is de eerder genoemde verschuiving van de Belgische economische activiteit naar een dienstverlenende economie niet bevorderlijk voor de ontwikkeling van het zware goederenvervoer, en dus minder gunstig voor de ontwikkeling van het aandeel van het spoor en de binnenvaart. In absolute waarden groeit het wegvervoer van 489 miljoen ton per jaar in 2019 naar 580 miljoen ton in 2040. Wanneer we kijken naar de modal split zien we dat het aandeel van het wegvervoer in dezelfde periode zal afnemen van 51% in 2019 tot 49% in 2040. Het aandeel van het spoor zal groeien van 4% naar 5%. Binnenvaart daarentegen zal een omgekeerde beweging maken van 16% naar 15%. De rest wordt ingenomen door zeevervoer op korte en op lange afstand.
Congestie neemt nog toe
Zonder nieuwe maatregelen zal de groei van het wegvervoer van zowel personen als goederen leiden tot een verdere daling van de snelheid op het wegennet door toenemende congestie. Deze daling is meer uitgesproken in de grotere agglomeraties, vooral in Antwerpen en Gent, waar de gemiddelde snelheid op de belangrijkste wegen met ongeveer 11% daalt. De broeikasgasemissies van het wegvervoer dalen tegen 2040, vooral voor het personenvervoer (-56%) en in minder mate voor het goederenvervoer (- 4%).
Uit de berekeningen blijkt dat het totale aantal voertuigkilometers tussen 2019 en 2040 stijgt met 8% waardoor de snelheid op het Belgische wegennet gemiddeld met 2% daalt. Deze toenemende druk van het wegverkeer is niet uniform in tijd en ruimte. In totaal draagt het personenvervoer voor 80% bij tot de congestie in 2019, tegenover 78% in 2040. De bijdrage van het personenvervoer tot de congestie is het grootst in Brussel (91%) en het kleinst in Antwerpen (78%). De aanwezigheid van de haveninfrastructuur en van industriële activiteiten en de specialisatie in goederenvervoer en de daaruit voortvloeiende logistiek voor de Antwerpse agglomeratie verklaren uiteraard dit verschil. De grotere dynamiek van het goederenvervoer leidt tot een sterkere groei van de stromen in Antwerpen (+8%) dan in Brussel (+3%). De bijdrage van het goederenvervoer tot de congestie in Antwerpen zal dus verder toenemen tot 25% in 2040. De totale groei van de stromen is echter het grootst in de Gentse agglomeratie, waar in 2040 10% meer verkeer wordt verwacht dan in 2019. De verwachte groei voor deze agglomeratie is hoog voor zowel het personen- als het goederenvervoer over de weg.
Voor de Gentse en Antwerpse agglomeraties zal de gemiddelde snelheid tijdens de avondspits op de belangrijkste wegen dalen met 11% tegen 2040. In de Brusselse agglomeratie zal de gemiddelde snelheid tijdens de avondspits met 1% dalen. Voor de rest van het land ten slotte houdt het effect het midden tussen deze uitersten, met een verwachte daling van de snelheid van 5% tot 6%.
Wie is TLV?
Heb je nog vragen over de sector of onze diensten en producten? Bel ons, stuur een mailtje of maak een afspraak via de kalender. We helpen je graag verder!
